Ercola-stichter Jean-Claude Block en gewezen bewoner Dennis Tyfus in de weelderige binnentuin van het verborgen godshuis Somers in de Wolstraat 31. — © WH

Ercola houdt benefietexpositie om hun godshuis te behouden

Antwerpen - Beheerder AG Vespa heeft laten weten dat Ercola tegen zomer 2024 uit het godshuis Somers in de Wolstraat 31 moet waar de kunstenaarsgroep al een halve eeuw huist. Om hun hachelijke leefsituatie aan te klagen en hun artistiek erfgoed te verzekeren houden 20 ‘Ercolanen’ een benefiettentoonstelling. Zeven getuigenissen van pioniers en nieuwkomers.

Frank Heirman

Vrijdag 3 november 2023 om 10:37

Jean-Claude Block bij ‘Het wilde Westen’ (2019). — © FH

Jean-Claude Block: “Weinig empathie voor onze rol”

Striptekenaar en decorontwerper Jean-Claude Block richtte in 1968 Ercola (wat staat voor Experimental Research Center of Liberal Arts) op en woont al meer dan een halve eeuw in het godshuis in de Wolstraat 31. “Op vraag van het OCMW van Antwerpen, dat geen raad met zijn leegstaande panden wist, zijn we er komen wonen. Het was afbreken voor parkings of gebruikers zoeken die geen eisen stelden.”

Dat waren dikwijls kunstenaars die de huizen leefbaar hielden. “Wij hebben hard in het pand gewerkt. Het OCMW hielp ons en stuurden klusjesmannen. Dat is een andere relatie dan met AG Vespa die het gebouw nu beheert. Zij hebben geen empathie voor de bewoners, al eiste de schenking van het godshuis in 1894 dat het altijd een sociale bestemming moest hebben. Waar ik in de toekomst naartoe moet, weet ik niet. Ik heb altijd in het stadscentrum gewoond en ging te voet naar de theaters waarvoor ik werkte.”

Voor de benefietexpositie toont Jean-Claude Block het grote filmtafereel ‘Het wilde Westen’ naast een serie kleinere tekeningen.

Jean-Claude Buytaert bij ‘Compositie’ (2023). — © FH

Jean-Claude Buytaert: “Waar kan ik nog naartoe?”

Samen met die andere Jean-Claude (Block) behoort Jean-Claude Buytaert tot de oprichters van Ercola. Ook hij woont en werkt sinds 1972 onafgebroken in het godshuis Somers. Hij studeerde architectuur aan de Antwerpse Academie maar was ontgoocheld omdat Renaat Braem er geen les meer gaf en schakelde over op grafiek waarin hij naam maakte met historisch en botanische prenten. “Het hele huis staat bomvol boeken en een uitgebreide collectie grafiek. Waar kan ik op mijn tachtigste daarvoor nog een ander onderkomen vinden”, zucht Buytaert.

Begin jaren zeventig bracht hij samen met andere tekenaars van Ercola het undergroundblad Spruit uit. Meer dan vijftig jaar later verschijnt er een zevende nummer, de catalogus van de huidige benefiettentoonstelling. Buytaert is erin vertegenwoordigd met sculpturen in hout en een groot abstract schilderij. “Ik ben begonnen met architectuur, dan grafiek, dan sculpturen en nu schilder ik omdat dat gezonder is.”

Bob Verhelst bij een abstracte compositie. — © FH

Bob Verhelst: “Wannes Van de Velde introduceerde me”

Bob Verhelst studeerde aan de Modeacademie maar werd bekend als etalagist en ontwerper van modeboetieks en als scenograaf bij het Modemuseum. Zijn kennismaking met Ercola dankt hij aan Wannes Van de Velde die in 1984 bij Ercola een ruimte huurde om een poppentheaterproductie te creëren. Verhelst vroeg hij om daarvoor de kostuums te ontwerpen.

“Slechts heel even heb ik fysiek bij Ercola een atelier gehad maar met vele collega’s in het huis heb ik samengewerkt”, duidt Bob Verhelst, die in 2018 bij de viering van 50 jaar Ercola een expositie in het MuHKA maakte en een overzichtsboek. Ook voor de huidige benefietexpositie, waarop hij zelf enkele abstracte composities toont, nam hij het voortouw. “We willen voortaan jaarlijks een Ercola-expositie houden, met oude en jonge leden maar ook met vele sympathisanten zodat we Ercola op een positieve manier onder de aandacht brengen, niet alleen als hoeders van het godshuis maar ook als kunstgroep met een belangrijk artistiek erfgoed.”

Meriton Maloku bij ‘Still life with long legs’. — © FH

Meriton Maloku: “Een thuis voor mij”

Al dertien jaar woont Meriton Maloku in Antwerpen. Hij verhuisde uit Kosovo om aan de Antwerpse Academie grafiek te studeren. Sinds 2018 heeft hij zijn schildersatelier bij Ercola. “Het is mijn familie geworden”, getuigt hij. “Elke dag werk ik daar te midden van collega’s bij wie ik altijd terecht kan voor materiaal en advies. Het is een soort sociale club waarin ik me helemaal opgenomen voel. Niet alleen ik want ik zie er veel jongeren passeren. Wolstraat 31 is een open huis waar iedereen welkom is. Zo’n tehuis bouw je elders in de stad niet direct op.”

Meriton Maloku, die al bij galerie Ponte exposeerde, toont op de expo nieuwe figuratieve schilderijen, waarin interieur een belangrijke rol speelt.

Céline Felga bij ‘Ercolano’. — © FH

Céline Felga: “Ervaring wordt doorgegeven”

De Française Céline Felga werkte in het decoratelier van de Vlaamse Opera waarna ze free-lance styliste werd. Sinds anderhalf jaar heeft ze haar atelier bij Ercola. Ze specialiseerde zich in handgeschilderde decors en maakte billboards voor theater, fotoshoots, film- en tv-producties, onder andere ‘Het verhaal van Vlaanderen’. “Bij Ercola heeft iedereen zijn specialiteit waarop je altijd een beroep kan doen”, ervaart Felga. “Jean-Claude Block kent alles van oude theatertechnieken en met Bob Verhelst is het altijd fijn samenwerken.”

Voor de expositie presenteert ze een kamerscherm waarbij ze zich inspireerde op historische decoraties in het Romeinse Herculaneum en in Marokko.

Marcel De Cleer bij ‘Zelfportret’ (2010). — © FH

Marcel De Cleer: “Ercola was mijn redding”

Ercola was mijn redding”, biecht Marcel De Cleer op, die een woelig leven achter de rug heeft. “In café De Kat vond ik luisterende vrienden, die me bij Ercola introduceerden. Sindsdien is dat mijn houvast.”

Marcel De Cleer nam recent de ruime vrijgekomen atelierwoning van Dennis Tyfus over, maar hij woont en werkt intussen al meer dan twintig jaar in Wolstraat 31. Hoe het verder na 2024 moet, ziet hij niet. “Natuurlijk heb ik me ingeschreven op een wachtlijst voor een sociale woning, maar dat zal vooral wachten zijn, vrees ik. Ik zit in een grijze zone: op mijn paspoort staat dat ik in de Wolstraat 31 woon, maar volgens AG Vespa bestaat dat adres niet als woning”

Als statement voor de expositie heeft Marcel De Cleer zijn metersgroot plaasteren zelfportret, dat in de fietsenstalling hing, gerestaureerd en een prominente plaats gegeven.

Frieda Kuterna bij ‘Save knowledge’ (2003). — © FH

Frieda Kuterna: “Tonen wie we zijn”

Met een luisterend oor en een ontwapende lach is Frieda Kuterna een vertrouwde figuur bij Ercola en in de Wolstraat tout court. Al meer dan 25 jaar woont ze in godshuis Somers, maar de kunstenaars van Ercola kent ze al veel langer. Zij is ook een van de bezielers van de befaamde binnentuin en haar woning is een en al kleur.

Van nature opgewekt, weet ze toch niet wat de toekomst brengt. “In 2019 hadden we twee maanden tijd om te vertrekken, maar vier jaar later wonen we er gelukkig nog. Tal van architectenbureaus liepen al langs, maar wat er staat te gebeuren weten we niet. Het blijft bang afwachten. Daarom is het goed om te tonen wie we zijn.” Zelf doet ze dat met kleurrijke textielcollages met prikkelende slogans en prints van haar imaginaire leven op het internet.

Ercola 2023, tot 12 november in Godshuis Somers Wolstraat 31 en bij Galerie Verbeeck-Van Dijck Wolstraat 34 en 39.